خشکی دهان و روش های جلوگیری از آن

خشکی دهان یا زرستومی (xerostomia) به پدیده ای گفته می شود که در جریان کاهش تولید بزاق در غدد بزاقی به وجود می آید. این حالت باعث ایجاد احساس خشکی و حالت گرفتگی در دهان فرد می شود که با علائم دیگری مانند بوی بد دهان یا خشکی گلو و لب های ترک خورده همراه می شود.

بزاق یک بخش ضروری و مهم از روند هضم غذا است و به مرطوب شدن و تجزیه مواد غذایی کمک می کند. همچنین از بزاق به عنوان یک مکانیسم مفید مهم دفاعی برای کمک به بدن در حفظ سلامت دهان و دندان در برابر بیماری لثه و پوسیدگی دندان یاد می شود و وجود آن برای سلامت دندان ها و لثه ها ضروری است.

خشکی دهان به خودی خود یک وضعیت پزشکی حاد نیست، با این حال گاهی اوقات علامت دیگر مشکلات دندانپزشکی به شمار می‌آید و در کنار آن احتمال بروز عوارض جانبی مانند پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. به همین دلیل در ادامه به عوامل ایجاد این مشکل و راهکارهای پیشگیری از آن خواهیم پرداخت.

چه عواملی باعث خشکی دهان می شوند؟

عوامل زیادی وجود دارد که هر کدام از آنها به شکل های مختلفی باعث خشکی دهان می شوند، اما اغلب آنها مربوط به کمبود آب بدن می‌شود. برخی از بیماری ها مانند دیابت هم می‌تواند روند تولید بزاق را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه قسمت‌های مختلف دهان خشک شود. از جمله عواملی که می‌توانیم برای خشکی دهان معرفی کنیم عبارتند از:

• فشار
• اضطراب
• سیگار کشیدن
• استفاده از مواد مخدر
• مصرف قرص اعصاب
• تنفس از طریق دهان
• مصرف برخی داروهای خاص، از جمله برخی آنتی هیستامین ها، ضد افسردگی ها و سرکوب کننده های اشتها
• پرتودرمانی بر روی سر یا گردن
• برخی از اختلالات خود ایمنی، مانند سندرم شوگرن
• مسمومیت با بوتولیسم
• افزایش سن

خشکی دهان

راهکارهای خانگی برای درمان خشکی دهان

اصولاً خشکی دهان یک وضعیت موقتی و قابل درمان است و به همین دلیل بیشتر افراد می توانند از راهکارهای خانگی برای کنترل علائم آن استفاده کنند. به عنوان مثال، برخی از راهکارهای کلی که عمومیت دارند:

• شستن مداوم دهان با استفاده از آب
• قرار دادن مکعب یخ در دهان و مکیدن آن تا آب شدن
• اجتناب از نوشیدن الکل و نوشیدنی های کافئین دار و مصرف دخانیات
• محدود کردن مصرف نمک و قند
• استفاده از یک دستگاه مرطوب کننده در اتاق خواب برای شب
• استفاده از بزاق مصنوعی بدون نسخه
• جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن آبنبات بدون قند
• استفاده از خمیر دندان ها و محلول های دهانشویه خاص

همچنین مسواک زدن و کشیدن نخ دندان به صورت روزانه و معاینه منظم دندانپزشکی در طول سال برای کنترل خشکی دهان مهم هستند. در واقع مراقبت خوب از دهان و دندان می تواند از پوسیدگی دندان و بیماری لثه جلوگیری کند. اگر همین پدیده به دلیل وضعیت بهداشتی خاص باشد، در این صورت نیاز به مداخلات درمانی اضافی است. به همین دلیل برای انتخاب گزینه درمانی و بهبود باید حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

بیماریهایی که باعث خشکی دهان می شوند

در برخی موارد خشک‌بودن دهان شما ممکن است به دلیل مشکلات دیگری باشد که نشان دهنده ابتلای فرد به یک بیماری خاص است. در این وضعیت اگرچه فرد باید بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کند، اما مداخلات پزشکی برای درمان بهترین راهکار ممکن است. از جمله شرایطی که منجر به خشکی دهان می شوند عبارتند از:

• دیابت کنترل نشده
• برفک دهان (عفونت مخمر در دهان)
• بیماری آلزایمر
• فیبروز کیستیک
• اچ آی وی و ایدز
• سندرم شوگرن

هر کدام از این بیماری ها به شکل های مختلفی می تواند روند تولید بزاق در دهان شما را تحت تاثیر قرار دهد. از طرف دیگر داروهای تجویز شده توسط پزشکان برای درمان این بیماری ها می تواند به صورت غیر مستقیم غدد بزاقی شما را غیر فعال کرده و منجر به خشکی دهان شود. به همین دلیل مهم است که در صورت خشک شدن دهان بعد از این بیماری ها یا مصرف داروهای آنها با پزشک یا دندانپزشک خود تماس بگیرید و موضوع را با آنها در میان بگذارید.

درمان خشکی دهان

وقتی که شما برای بهبود وضعیت رطوبت و تولید بزاق در دهان خود به یک دندانپزشک مراجعه می کنید، در وهله اول داروهایی که مصرف می کنید بررسی می شود و مشخص می شود که آیا عامل اصلی خشکی هستند یا خیر. اگر این داروها تاثیر گذار باشند آنها را با داروهای دیگری جایگزین می‌کنند. در برخی موارد پزشکان مصرف بزاق مصنوعی یا داروهایی که تولید بزاق در دهان را افزایش می‌دهند تجویز می‌کنند.

در سال ۲۰۱۶ یک بررسی تحقیقاتی در مورد روش‌های درمانی ترمیم و احیا غدد بزاقی انجام گرفته تا به عنوان یک راهکار درمانی برای خشکی دهان به کار گرفته شود که پیشرفت هایی داشته اند و برای تکمیل آنها نیاز به تحقیقات بیشتری هست.

خشکی دهان

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر متوجه علائم مداوم و مزمن خشکی دهان خود شدید، لازم است که به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. به همین دلیل توصیه می شود که علائم خود را تحت کنترل بگیرید و موارد زیر را بررسی کنید:

• احساس خشکی در دهان یا گلو
• احساس غلیظ شدن بیش از حد بزاق
• احساس خشک شدن سطح زبان و زبر شدن آن
• ترک خوردن لب ها
• مشکل در جویدن یا بلعیدن غذا
• بوی بد دهان

اگر احساس می کنید که مصرف یک داروی خاص باعث خشکی دهان شما شده یا متوجه علائم دیگری در مورد بیماری های زمینه ای خود شدید ابتدا باید به پزشک مراجعه کنید. پزشکان معمولا آزمایش خون برای بررسی وضعیت شما انجام می دهند و میزان بزاق شما را هم اندازه گیری می کنند. در این وضعیت باید علت خشکی دهان شما مشخص شود و سپس گزینه های درمانی توسط آنها پیشنهاد می شود.

جمع بندی

خوشبختانه خشکی دهان یکی از پدیده‌هایی است که امکان مراقبت در منزل برای آن وجود دارد و به صورت موقتی است. اما اگر این خشکی ناشی از مصرف برخی داروهای خاص است یا بعد از ابتلا به یک بیماری خاص به وجود آمده لازم است که با پزشک مشورت کنید. اگر دهان شما خشک شده حتماً باید مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. مراجعه منظم به دندانپزشک شما را از پوسیدگی دندان و ابتلا به بیماری لثه نجات می‌دهد و می توانید سلامت دهان و دندان خود را حفظ کنید.

شما هم اگر با این پدیده دست و پنجه نرم می کنید و احساس می کنید که به دلایل خاصی سلامت دهان و دندان شما تحت تاثیر قرار گرفته و می توانید از شماره های سایت استفاده کنید و با ما تماس بگیرید. در اینجا ما سعی می‌کنیم که به همه سوالات شما پاسخ دهیم و امکان ارتباط مستقیم شما را با پزشک فراهم کنیم تا برای رفع مشکل شما اقدام شود.