هایپردنشیا یا دندان اضافی داخل دهان

هایپردنشیا عبارت است از داشتن دندان اضافی. این عارضه عموماً دردناک نیست، اما می تواند باعث بروز عوارضی شود که منجر به بروز درد و تورم می شوند. اگر دندان ها بیش از حد شلوغ باشند، هایپردونشیا ممکن است باعث بروز درد شود.

افراد به طور کلی ۲۰ دندان شیری دارند، که در دوران کودکی رشد می کنند و ۳۲ دندان دائمی که جایگزین آنها می شوند. با این حال، گاهی اوقات افراد دندان های اضافی در می آورند. این حالت هایپردنشیا نامیده می شود و دندانپزشک ممکن است آنها را تحت عنوان دندان های اضافی معرفی کند.

یک یا چند دندان اضافی ممکن است در یک یا چند محل داخل دهان رشد کنند. دندان های اضافی ممکن است شیری یا دائمی باشند.

در دندان های دائمی، شیوع هیپردنشیا از ۱/۰% تا ۸/۳% می باشد. در دندان های شیری، شیوع آن ۳/۰% تا ۶/۰% است. بروز هایپردنشیا برای دندان های دائمی، در میان مردان در مقایسه با زنان، دو برابر شایع تر است.

در این مقاله با انواع و علل هایپردنشیا آشنا شوید. ما بعلاوه درمان ها و عوارض احتمالی را شرح می دهیم.

انواع هایپردنشیا

دندانپزشکان دندان های اضافی را بر اساس شکل و مکان آنها دسته بندی می کنند. یک دندان اضافی ممکن است “مکمل” باشد و شکل و آناتومی شبیه به دندان مجاور خود داشته باشد. یا ممکن است “ناقص” باشد، در این صورت شکل غیر طبیعی دارد و اغلب کوچکتر از دندان های اطراف است.

علاوه بر این، اگر یک دندان ناقص شکل لوله یا بشکه- مانند داشته باشد ممکن است دندانپزشک به عنوان “دکمه ای” طبقه بندی کند. در عوض اگر “مخروطی- شکل” و دارای یک پایه پهن و بالای باریک باشد، ممکن است آن یک دندان “مخروطی” بنامد.

در موارد دیگر، دندانپزشک ممکن است متوجه شود که یک دندان اضافی یک ادنتوما است، یک تومور خوش خیم متشکل از بافت دندانی که دارای شکل نامنظم است.

ادونتوما ممکن است ترکیبی باشد، که از ساختارهای کوچک دندان- مانند ساخته شده باشد، یا پیچیده باشد، که شامل توده ای از بافت است که شبیه دندان نیست.

دندان های اضافی می توانند در همه جای دهان شکل بگیرند. بعلاوه، دندانپزشک ممکن است آنها را بر اساس موقعیت مکانی به شرح زیر دسته بندی کند:

• مزیودنس. دندان اضافی که بین دو دندان پیشین مرکزی- دو دندان صاف در جلوی فک بالا- رشد می کند.
• دیستومولار. دندان اضافی که در خط پشت دندان های مولر رشد می کند- دندان های بزرگ و صاف در عقب دهان.
• پارامولار. دندان اضافی که در کنار یکی از دندان های مولر، خارج از خط دندان های دیگر، رشد می کند.

اکثر دندان های اضافی مزیودنس هستند.

علل رویش دندان های اضافی

هایپردنشیا ممکن است به دلیل عوامل محیطی یا ژنتیکی رشد کند. در برخی موارد، علت نامشخص است.

داشتن دندان اضافی می تواند با اختلالات و سندرم های ژنتیکی همراه باشد، از جمله:

• سندرم گاردنر Gardner’s syndrome. این اختلال نادر بعلاوه باعث تشکیل زائده های خوش خیم در نواحی مختلف می شود و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.
• دیسپلازی کلیدوکرانیال Cleidocranial dysplasia. این اختلال بعلاوه، باعث تشکیل غیر طبیعی استخوان ها در ناحیه جمجمه و گردن می شود.
• شکاف کام و لب. این ناهنجاری های مادرزادی زمانی رخ می دهند که لب یا دهان کودک در رحم به درستی شکل نگیرند.
• بیماری فابری Fabry. این بیماری شامل کمبود آنزیم آلفا گالاکتوزیداز A است. این بیماری بسیاری از نواحی از جمله دندان ها، پوست، مغز و سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می دهد.
• سندرم الیس ون کرولد Ellis van Creveld syndrome. این یکی دیگر از اختلالات نادر است که باعث کوتولگی اندام کوتاه و انگشتان اضافی دست و پا می شود. علاوه بر این، ممکن است ناهنجاری های مادرزادی قلب را نیز شامل شود.
• سندرم نانس هوران Nance-Horan syndrome. این بیماری، علاوه بر ایجاد ناهنجاری های دندانی، آب مروارید مادرزادی را نیز شامل می شود که منجر به کاهش بینایی می شود.
• سندرم روبینشتاین طیبی Nance-Horan syndrome. این بیماری منجر به بروز ویژگی های متمایز صورت، کوتاهی قد و ناتوانی ذهنی و همچنین مشکلات در دندان ها، چشم ها، قلب و کلیه ها می شود.
• سندرم تریکورینوفالنجیال Trichorhinophalangeal syndrome. این منجر به ناهنجاری های استخوان و مفاصل، ویژگی های متمایز صورت و ناهنجاری های پوست، مو و دندان می شود.

سایر سندرم های ژنتیکی نیز می توانند باعث ایجاد دندان های اضافی شوند. برای پزشکان، وجود دندان های اضافی می تواند نشانه مهمی باشد که تشخیص زود هنگام را تسهیل کند.

هایپردنشیا یا دندان اضافی داخل دهان

علائم و نشانه های دندان اضافی

هایپردنشیا یک اصطلاح پزشکی برای دندان های اضافی است. این دندان ها ممکن است به صورت های زیر ایجاد شوند:

• به صورت تکی یا چندتایی
• در یک یا هر دو طرف دهان
• در فک بالا یا پایین، یا هر دو

یک دندان اضافی اگر قابل مشاهده باشد، دندانپزشک آن را به عنوان “رویش کرده” توصیف خواهد کرد. اگر زیر خط لثه پنهان باشد، آن را به عنوان “نهفته” توصیف خواهد کرد.

اکثر دندان های اضافی تکی و نهفته هستند. در ۱۲ تا ۲۳ درصد موارد هیپردنشیا، فقط دو دندان اضافی در می آیند. در کمتر از ۱ درصد موارد، بیش از دو دندان اضافی وجود دارد. همچنین، ۹۸ درصد از دندان های اضافی در فک بالا قرار دارند.

هایپردونشیا عموماً موجب بروز درد نمی شود. با این حال، اگر دندان ها بیش از حد فشرده باشند یا مشکلا دیگری بوجود بیایند، ممکن است درد و تورم در اطراف دندان یا دندان های اضافی ایجاد شود.

تشخیص هایپردنشیا یا دندان اضافی

دندانپزشک با معاینه دهان هیپردنشیا را تشخیص می دهد. آنها بعلاوه، برای بررسی هر گونه دندان های اضافی که از خط لثه عبور نکنند، عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس می گیرند.

هایپردنشیا یا دندان اضافی داخل دهان

درمان های دندان اضافی

درمان به این بستگی دارد که آیا احتمال دارد دندان های اضافی عوارضی ایجاد کنند یا خیر. معمولاً دندان های اضافی باعث بروز هیچ علامت یا نشانه ای نمی شوند. حتی ممکن است فرد اصلاً از وجود دندان اضافی خبر نداشته باشد و دندانپزشک ممکن است تنها با گرفتن عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس آنها را تشخیص دهد.

اگر دندان های اضافی باعث بروز هیچ علامت یا عارضه ای نشوند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند.

با این حال، در اکثر موارد هایپردنشیا، دندان های اضافی باید کشیده شوند، حتی اگر باعث بروز هیچ گونه ناراحتی نشوند.

اگر دندان های اضافی باعث بروز موارد زیر شوند، دندانپزشک ممکن است کشیدن آنها را توصیه کند:

• مشکلات جویدن یا غذا خوردن.
• مشکلات تمیز کردن دندان ها، که می تواند منجر به بروز بیماری لثه شود.
• فشردگی بیش از حد یا کج بودن دندان ها.
• تأخیر در رویش دندان های دائمی.
• آسیب به دندان های دائمی که هنوز بیرون نیامده اند.
• هر گونه ناراحتی

در صورتی که رویش دندان های اضافی به دلیل یک اختلال ژنتیکی باشد، ممکن است کشیدن آنها نیز ایده خوبی باشد.

عواملی که خطر رویش دندان های اضافی را افزایش می دهند

برخی از اختلالات ژنتیکی خاص هستند که از عوامل اصلی خطر رویش دندان های اضافی می باشند. حتی زمانی که هیچ سندرم ژنتیکی وجود نداشته باشد، ممکن است دندان های اضافی در یک خانواده رشد کنند.

عوارض ناشی از رویش دندان های اضافی

اکثر دندان های اضافی باعث بروز عوارض و مشکلاتی می شوند. برخی از عوارض هایپردنشیا عبارتند از:

• دیاستم، فاصله بین دندان ها
• فشردگی بیش از حد دندان ها
• کج شدن دندان ها
• درد و التهاب
• عفونت هایی مانند التهاب لثه (ژنژیویت)
• تأخیر در رویش دندان های دائمی
• نهفتگی دندان های پیشین دائمی
• شکل گیری غیر طبیعی ریشه در دندان های مجاور
• ضایعات کیستیک اطراف دندان ها
• عدم رویش به موقع دندان های شیری

هایپردنشیا یا دندان اضافی داخل دهان

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر فردی متوجه رویش دندان های اضافی شود، بویژه دندان هایی که با دندان های اطراف در یک راستا قرار ندارند، باید به دندانپزشک مراجعه نماید.

به طور کلی، در مورد هر گونه تورم یا درد داخل دهان با دندانپزشک مشورت کنید.

اگر والدین یا پرستار کودک متوجه شدند که برای رشد دندان های دائمی کودک دیر شده است، یا فواصل بزرگی بین دندان های دائمی- بویژه دندان های مرکزی جلوی دهان وجود دارد- باید با دندانپزشک مشورت کنند.

مراجعات منظم برای انجام معاینات معمول دندانپزشکی مهم است. دندانپزشک ممکن است طی معاینات منظم یا با گرفتن یک عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس، هایپردنشیا را شناسایی کند.

چه اتفاقی می افتد اگر دندان اضافی درمان نشود؟

اگر مسیر رویش دندان های دائمی توسط دندان های اضافی مسدود شده باشد، ممکن است دندان های پیشین مرکزی نتواند به صورت خود به خود بیرون بیایند. اگر دندان های اضافی به موقع کشف و کشیده شوند، دندان پیشین مرکزی (دندان جلویی فک بالا) این شانس را دارد که خود به خود بیرون بیاید. درست مانند دندان های دیگر، دندان های اضافی بزرگتر می شوند. وقتی ریشه های آنها بلندتر و تاج های آنها بزرگتر می شوند، داخل استخوان فضای بیشتری را اشغال می کنند.

کشیدن دندان های بزرگتر، نقص بزرگتری داخل استخوان به جا می گذارد که ممکن است پر کردن فضای خالی نیاز به پیوند داشته باشد. بهبودی در یک نقص بزرگتر زمان بیشتری می برد.

زمانی که دندان های اضافی با ریشه دندان دائمی دیگری برخورد می کنند، می تواند باعث تحلیل ریشه دندان دائمی شود. اگر تحلیل شدید باشد، بیمار ممکن است دندان دائمی خود را از دست دهد. در تصویر زیر تحلیل شدید ریشه دندان لترال سمت چپ دندان مرکزی به دلیل نزدیکی دندان نیش نهفته مشاهده می کنید.

هایپردنشیا یا دندان اضافی داخل دهان

چه اتفاقی می‌افتد اگر دندان های پیشین مرکزی پس از کشیدن دندان اضافی خود به خود بیرون نیایند؟

برای کمک به رویش این دندان ها ممکن است استفاده از بریس های ارتودنسی نیاز باشد. ممکن است نیاز باشد که یک زنجیر (چین) طلایی به دندان های پیشین مرکزی نهفته متصل شود. یک رابر بند به زنجیر متصل می شود و به سیم بریس ها تکیه داده می شود. این فرایند به دندان های پیشین مرکزی نهفته اجازه می دهد تا به آرامی به داخل دهان حرکت کنند. دندانپزشک شما با متخصص ارتودنسی به صورت یک تیم کار می کند تا به دندان های پیشین مرکزی کمک کنند تا در موقعیت مناسب قرار گیرند.

درمان زود هنگام کلید اصلی است. دندان های پیشین مرکزی در سنین ۷ تا ۸ سالگی بیرون می آیند. یکی از نگرانی های مربوط به دندان های پیشین مرکزی نهفته، عدم رویش (ظاهر شدن داخل دهان) است. این اتفاق بیشتر زمانی رخ می دهد که درمان به تأخیر بیفتد. حتی اگر دندان با کمک ارتودنسی بیرون بیاید، ممکن است در جای خود باقی نماند. اگر دندانی که با کمک بریس ها به سمت پایین حرکت کرده است رو به عقب برگردد، و لبه دندان در مقایسه با سایر دندان های پیشین مرکزی کوتاه تر باشد، ممکن است از روکش ها یا ونیرها برای ایجاد یک لبخند یکدست استفاده شود. دندانپزشک عمومی با همکاری نزدیک دندانپزشک ترمیمی لبخندی زیبا و متعادل برای شما خلق می کند.

چه اتفاقی می افتد اگر دندان های پیشین مرکزی نهفته نتوانند بیرون بیاید؟

اگر دندان پیشین مرکزی نهفته انکیلوز شده باشد (به استخوان اطراف متصل شده باشد) و نتواند به سمت داخل دهان حرکت کند، کشیدن آن توصیه می شود. برای پر کردن دندان جلویی از دست رفته، گزینه های مختلفی در دسترس هستند.

بریج یا پروتز پارسیل ثابت

بریج یا پروتز پارسیل ثابت ابزاری است متشکل از پونتیک (دندان مصنوعی) که به دو روکش مجاور متصل می شود. مزیت بریج، کوتاه بودن زمان انجام آن است. نقطه ضعف آن این است که دو دندان مجاور برای قرار گرفتن روکش ها، باید تراش بخورند. اگر اتفاقی برای یکی از دندان های نگهدارنده رخ دهد، ممکن است لازم باشد کشیده شود و فضای به جا مانده از دندان از دست رفته باید با روش دیگری پر شود.

ایمپلنت های دندانی

ایمپلنت دندان یک درمان جایگزین است. ایمپلنت دندانی یک پیچ سازگار با بدن انسان است که داخل استخوان قرار می گیرد. یک روکش روی ایمپلنت قرار می گیرد و مانند یک دندان طبیعی عمل می کند. ایمپلنت های دندانی مزایای متعددی دارند. مانند بریج نیاز نیست هیچ یک از دندان های مجاور تراشیده شوند. احساس و ظاهری شبیه یک دندان طبیعی بوجود می آورند و ثابت شده است ماندگاری بیشتری دارند. به دلیل موقعیت دائمی ایمپلنت های دندانی، کاشت ایمپلنت در نوجوانان در حال رشد توصیه نمی شود، زیرا استخوان ممکن است به رشد خود ادامه دهد اما ایمپلنت از رشد استخوان پیروی نمی کند. وقتی ایمپلنت خیلی زود کاشته شود، پس از تکمیل رشد، رو به سمت سقف دهان قرار می گیرد. اگر موقعیت آن از نظر زیبایی یا عملکردی قابل قبول نباشد، ممکن است نیاز باشد ایمپلنت برداشته شود و در موقعیت ایده آل تری قرار گیرد.

دورنمای داشتن دندان اضافی

بر اساس تحقیقات، تشخیص زود هنگام باعث می شود فردی مبتلا به هایپردنشیا چشم انداز بهتری برای آینده داشته باشد. دندانپزشک ممکن است قادر باشد این مشکل را در کودکان ۲ ساله تشخیص دهد.

پس از کشیدن دندان اضافی، عموماً هر گونه ناراحتی از بین می رود. اگر دندان های اطراف کج هستند یا به شکل دیگری تحت تأثیر قرار گرفته اند، اقدامات اضافی دندانپزشکی و ارتودنتیک می توانند این مسئله را حل کنند.

خلاصه

هایپردنشیا عبارت است از داشتن دندان اضافی. علت همیشه مشخص نیست، اما می تواند مشخصه ویژه شرایط ژنتیکی خاصی باشد.

گرچه هایپردنشیا اغلب موجب بروز عوارض خاصی نمی شود، اما برخی از آنها جزئی هستند. پزشک معمولاً کشیدن دندان اضافی را توصیه می کند.

هر فردی که در مورد سلامت دهان خود نگرانی دارد باید با دندانپزشک تماس بگیرد.