پوسیدگی و خرابی دندان

حفره ها و پوسیدگی های دندانی قسمت هایی از سطوح سخت دندان ها هستند که آسیب دائمی دیده اند و به حفره ها یا مجراهای ریزی تبدیل شده اند. پوسیدگی های دندانی که کرم خوردگی نیز نامیده می شوند در نتیجه ترکیبی از عوامل بروز می یابند، از جمله باکتری های موجود در دهان، خوردن مکرر میان وعده ها، جرعه جرعه نوشیدن نوشیدنی های حاوی قند، و عدم تمیز کردن خوب دندان ها.

حفره ها و پوسیدگی های دندانی از جمله شایع ترین مشکلات سلامتی هستند. آنها بویژه در کودکان، نوجوانان، و افراد بزرگسال شیوع دارند. اما هر کسی که دندان دارد ممکن است دچار پوسیدگی دندان ها شود، حتی نوزادان.

اگر پوسیدگی های دندانی درمان نشوند، بزرگتر می شوند و لایه های عمقی تر دندان های شما را تحت تأثیر قرار می دهند. آنها می توانند منجر به بروز دندان های شدید، عفونت، و از دست رفتن دندان شوند. مراجعات منظم به دندانپزشک و عادات خوب مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بهترین محافظت از دندان ها در برابر پوسیدگی و کرم خوردگی دندان ها را فراهم می آورند.

پوسیدگی و حفره های دندانی

علائم و نشانه های پوسیدگی دندان

پوسیدگی ها و کرم خوردگی های دندان ها، بسته به شدت و محل آنها می توانند علائم و نشانه های متعددی داشته باشند. وقتی حفره دندانی به تازگی ایجاد شده باشد، ممکن است اصلاً هیچ نشانه ای نداشته باشید. با بزرگتر شدن حفره، ممکن است موجب بروز علائم و نشانه های زیر شود، از جمله:

• دندان درد، درد خود به خود یا دردی که بدون هیچگونه علت ظاهری بروز پیدا می کند.
• حساسیت دندان.
• درد خفیف تا شدید هنگام خوردن یا نوشیدن چیز شیرین، داغ، یا سرد.
• حفره ها یا فرو رفتگی های قابل مشاهده در دندان ها.
• لکه های قهوه ای، سیاه، یا سفید روی سطح دندان ها.
• درد هنگام بستن بایت.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

ممکن است شما متوجه نشوید  حفره های دندانی در حال شکل گیری هستند. به همین دلیل مهم است که چکاپ ها و پاکسازی های منظم دندانپزشکی انجام شوند، حتی زمانی که حس بدی در دهان خود ندارید. با این حال، اگر درد دندان یا در دهان تجربه کردید، هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید.

پوسیدگی و حفره های دندانی

علل پوسیدگی و حفره های دندانی

حفره های دندانی در نتیجه پوسیدگی دندان بروز پیدا می کنند- روندی که به مرور زمان اتفاق می افتد. در اینجا برای شما توضیح خواهیم داد حفره های دندانی چگونه شکل می گیرند:

• تشکیل پلاک های دندانی. پلاک دندان فیلم چسبناک شفافی است که دندان ها را پوشش می دهد. این مشکل در نتیجه وجود مقدار زیاد قند و نشاسته و عدم پاکسازی خوب دندان ها بروز پیدا می کند. وقتی قند ها و نشاسته از روی دندان های شما تمیز نشوند، باکتری به سرعت شروع به تغذیه از آنها می کند و پلاک های دندانی شکل می گیرند. پلاک هایی که روی دندان های شما باقی می مانند می توانند در زیر یا بالای خط لثه ها سفت شوند و به تارتار (رسوب) تبدیل شوند. تارتار باعث می شود زدودن پلاک های دندانی دشوارتر شود و باعث ایجاد پوششی برای باکتری ها می شود.
• حملات پلاک های دندانی. اسیدهای موجود در پلاک های دندانی مواد معدنی درون مینای سخت و بیرونی دندان های شما را از بین می برند. این خوردگی و از بین رفتن منجر به ایجاد سوراخ های ریزی درون مینای دندان می شود- نخستین مرحله پوسیدگی دندانی. وقتی بخش هایی از مینای دندان از بین می روند و خورده می شوند، باکتری و اسید می تواند به لایه های بعدی دندان به نام عاج برسد. این لایه نرم تر از مینای دندان است و در برابر اسید مقاومت کمتری دارد. عاج دارای لوله های بسیار ریزی است که مستقیماً با اعصاب درون دندان ارتباط دارند که موجب ایجاد حساسیت دندان می شود.
• ادامه تخریب. با گسترش پوسیدگی دندان، باکتری ها و اسید به رژه خود درون دندان ادامه می دهند و لایه لایه داخل تر می روند، و به درونی ترین بخش دندان (پالپ) می رسند، که حاوی اعصاب و عروق خونی است. پالپ در نتیجه باکتری متورم و ملتهب می شود. از آنجا که هیچ جایی برای تورم و انبساط داخل دندان وجود ندارد، به اعصاب فشار وارد می شود و منجر به بروز درد می شود. ناراحتی می تواند حتی به خارج ریشه دندان و به استخوان گسترش پیدا کند.

عوامل خطر زا

همه افرادی که دندان دارند در معرض خطر پوسیدگی و حفره های دندانی هستند، اما عوامل زیر می توانند این خطرات را افزایش دهند.

• محل دندان. پوسیدگی و کرم خوردگی اغلب در دندان های عقب دهان (مولر و پرمولر) بروز پیدا می کند. این دندان ها فرو رفتگی ها، شیارها، و شکاف های زیادی دارند و ریشه های متعددی که می توانند موجب انباشته شدن ذرات غذا شوند. در نتیجه، تمیز نگهداشتن آنها دشوارتر از دندان های جلوی دهان است که صاف و صیقلی تر هستند و دسترسی به آنها راحت تر است.
• برخی غذاها و نوشیدنی های خاص. خوراکی هایی برای مدت زمان طولانی به دندان های شما می چسبند، از جمله شیر، بستنی، عسل، شکر، نوشابه، میوه های خشک، کیک، بیسکوییت ها، آبنبات های سفت، خوشبو کننده های دهان، کارامل خشک، و چیپس ها- بیشتر از غذاهایی که به راحتی شسته و زدوده می شوند احتمال دارد که موجب پوسیدگی دندان ها شوند.
• خوردن میان وعده های مکرر یا جرعه جرعه نوشیدن. وقتی شما مدام در حال خوردن میان وعده یا جرعه جرعه نوشیدن مایعات حاوی قند هستید، شما در حال دادن رساندن سوخت به باکتری ها هستید تا اسید بیشتری تولید کنند که به دندان ها حمله کنند و موجب ساییدگی و خوردگی آنها شوند. و جرعه جرعه نوشیدن نوشابه یا دیگر نوشیدنی های اسیدی در طول روز به ایجاد فضای اسیدی مداوم روی دندان های شما کمک می کند.

پوسیدگی و حفره های دندانی

• شیر دادن به کودک در طول خواب. وقتی در طول خواب به کودک شیر مادر، شیر خشک، آبمیوه، یا دیگر مایعات حاوی قند داده می شود، تا زمانی که کودک خواب است این مایعات چندین ساعت روی دندان های کودک باقی می مانند و باکتری های عامل پوسیدگی دندان ها را تغذیه می کنند. این آسیب اغلب پوسیدگی دندان با شیشه شیر نامیده می شود. آسیب مشابه می تواند زمانی اتفاق بیفتد که کودک نوپا مدام در حال جرعه جرعه نوشیدن این نوشیدنی ها هستند.
• عدم مسواک زدن کافی. اگر خیلی زود پس از خوردن یا نوشیدن چیزهای حاوی قند مسواک نزنید، به سرعت پلاک های دندانی شکل می گیرند و نخستین مرحله پوسیدگی می تواند اتفاق بیفتد.
• عدم دریافت فلوراید کافی. فلوراید، یکی از مواد معدنی است که به صورت طبیعی وجود دارد، به پیشگیری از ایجاد حفره های دندانی کمک می کند و حتی می تواند مراحل اولیه آسیب به دندان را معکوس سازد. فلوراید به واسطه فوایدی که برای دندان ها دارد، در بسیاری از مناطق دنیا به آب شرب افزوده می شود. علاوه بر این، یکی از موادی است که معمولاً به خمیر دندان ها و دهانشویه ها افزوده می شود. اما آب های درون بطری معمولاً حاوی فلوراید نیستند.

پوسیدگی و حفره های دندانی

• سنین بالاتر یا پایین تر. حفره های دندانی در کودکان و نوجوانان خیلی جوان شایع تر هستند. افراد بزرگسال بزرگتر نیز بیشتر در معرض خطر قرار دارند. به مرور زمان، دندان ها می توانند ساییده شوند و لثه ها می توانند تحلیل بروند، و باعث شوند دندان ها بیشتر مستعد پوسیدگی ریشه شوند. افراد بزرگسال سالمند نیز ممکن است از داروهای بیشتری استفاده کنند که موجب کاهش تولید بزاق دهان و افزایش خطر پوسیدگی دندان می شوند.
• خشکی دهان. خشکی دهان در نتیجه کمبود بزاق بروز پیدا می کند، که با زدودن و شستن ذرات غذا و پلاک های دندانی از روی دندان ها، به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند. موادی که داخل بزاق دهان یافت می شوند، نیز اسید تولید شده توسط باکتری ها را خنثی می کنند. برخی داروهای خاص، برخی شرایط پزشکی، پرتو افکنی به سر و گردن، یا برخی داروهای خاص شیمی درمانی، با کاهش تولید بزاق، می توانند موجب بالا رفتن خطر پوسیدگی های دندانی شوند.
• پر شدگی اشتباه یا ابزارهای دندانی. پس از گذشت سال ها، پر شدگی های دندانی می توانند ضعیف شوند، شروع به شکستن کنند، با لبه های تیز پیدا کنند. این اجازه می دهد پلاک های دندانی راحت تر تشکیل شوند و برداشتن آنها دشوارتر شود. ابزارهای دندانی ممکن است دیگر به خوبی قرا نگیرند، و اجازه دهند پوسیدگی زیر آنها آغاز شود.
• سوزش سر دل. سوزش سر دل یا بیماری بازگشت اسید به مری (GERD) می تواند باعث شود اسید معده به داخل دهان بازگردد (رفلاکس)، و موجب ساییدگی مینای دندان های شما شود و آسیب های قابل توجهی به دندان ها وارد شود. این باعث می شود مقدار بیشتری از عاج دندان در معرض حملات باکتریایی قرار بگیرد و باعث ایجاد پوسیدگی دندان شود. ممکن است دندانپزشک شما پیشنهاد دهد با یک پزشک مشورت کنید تا ببیند آیا رفلاکس اسید معده موجب از دست رفتن مینای دندان ها شده است.
• اختلالات خوردن. بی اشتهایی و پر اشتهایی می توانند منجر به خوردگی و پوسیدگی شدید دندان ها شوند. اسید معده ناشی از استفراق های مکرر از روی دندان ها عبور می کند و شروع به حل کردن مینای دندان ها می کند. اختلالات خوردنمی توانند در تولید بزاق نیز تداخل ایجاد کنند.

مشکلات

پوسیدگی ها و حفره های دندانی آنقدر شایع هستند که ممکن است شما آنها را جدی نگیرید و ممکن است فکر کنید مهم نیست اگر دندان های شیری کودک شما پوسیده شوند. با این حال، حفره های دندانی و پوسیدگی دندان ها می توانند مشکلات جدی و ماندگاری در پی داشته باشند، حتی برای کودکانی که هنوز دندان دائمی ندارند. مشکلات ناشی از پوسیدگی های دندانی عبارتند از:

• درد
• آبسه دندان
• تورم و چرک اطراف دندان
• آسیب به دندان یا شکستگی آن
• مشکل در جویدن
• تغییر در نحوه قرار گیری دندان ها بعد از دست رفتن یکی از آنها.

وقتی حفره ها و پوسیدگی ها شدید می شوند، ممکن است مشکلات زیر را داشته باشید:

• دردی که در زندگی روزانه شما اختلال ایجاد می کند.
• کاهش وزن یا مشکلات تغذیه ای ناشی از غذا خوردن یا جویدن دردناک یا دشوار
• از دست رفتن دندان، که ممکن است ظاهر و اعتماد به نفس شما را تحت تأثیر قرار دهد.
• در موارد نادر، آبسه دندان- یک پاکت چرک که در نتیجه عفونت باکتریایی بوجود می آید- که می تواند منجر به عفونت های جدی تر یا حتی عفونت هایی شود که زندگی فرد را به خطر می اندازند.

پوسیدگی و حفره های دندانی

پیشگیری از پوسیدگی و حفره های دندانی

بهداشت دهان و دندان خوب می تواند به شما کمک کند از بروز پوسیدگی های دندانی پرهیز نمایید. در اینجا به بیان برخی نکته ها برای کمک به پیشگیری از بروز حفره های دندانی می پردازیم. از دندانپزشک خود بپرسید کدام نکته برای شما بهتر است.

• پس از خوردن یا نوشیدن، با خمیر دندان فلورایده مسواک بزنید. حداقل دو مرتبه در طول روز، و به صورت ایده آل پس از هر وعده غذایی، با استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید، دندان های خود را مسواک بزنید. برای پاکسازی بین دندان ها، نخ دندان بکشید یا از پاک کننده های بین دندانی استفاده کنید.
• دهان خود را آب بکشید. اگر دندانپزشک شما احساس می کند که خطر بروز پوسیدگی های دندانی در شما بالا است، ممکن است توصیه کند که از دهانشویه های حاوی فلوراید استفاده نمایید.
• به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید. از پاکسازی های تخصصی و حرفه ای دندان ها و نیز معاینات دهانی منظم برخوردار شوید، که می توانند کمک کنند از بروز مشکلات جلوگیری شود یا آنها را خیلی زود پیدا کنید. دندانپزشک شما می تواند بهترین برنامه را برای مراجعه به شما توصیه کند.
• به فکر استفاده از سیلانت های دندانی باشید. سیلانت نوعی پوشش پلاستیکی محافظ است که روی سطح جونده دندان های عقب دهان اعمال می شود. این ماده فرو رفتگی ها و شکاف هایی که به نظر می رسند محل انباشته شدن ذرات غذا باشند را سیل می کنند و از مینای دندان ها در برابر پلاک ها و اسیدهای دندان محافظت می کنند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند که سیلانت ها می توانند برای کودکان در تمام سنین دوران مدرسه استفاده شوند. سیلانت ها می توانند چندین سال دوام داشته باشند، قبل از آنکه نیاز باشد تعویض شوند، اما آنها نیاز دارند به طور منظم چک شوند.
• مقداری آب شیر بنوشید. اکثر مخازن آب شهری حاوی مقادیر فلوراید افزوده هستند، که می توانند به کاهش قابل توجه پوسیدگی های دندانی کمک کنند. اگر شما تنها آب بطری می نوشید که حاوی فلوراید نیستند، شما از مزایای فلوراید بی بهره می مانید.

پوسیدگی و حفره های دندانی

• از خوردن میان وعده ها و جرعه جرعه نوشیدن مایعات حاوی قند بپرهیزید. هرگاه چیزی می خورید یا مایعاتی غیر از آب می نوشید، شما به باکتری های داخل دهان خود کمک می کنید اسیدی تولید کنند که می تواند مینای دندان ها را تخریب کند. اگر در طول روز میان وعده می خورید یا مایعات شیرین می نوشید، دندان های شما تحت حملات مداوم هستند.
• خوراکی هایی بخورید که برای دندان های شما سالم هستند. برخی خوراکی ها و نوشیدنی ها برای دندان های شما بهتر از گزینه های دیگر هستند. از خوردن غذاهایی که برای مدت زمان طولانی در حفره ها و شیارهای دندان پنهان می شوند خودداری کنید، یا خیلی زود بعد از خوردن آنها مسواک بزنید. با این حال، غذاهایی مانند میوه ها و سبزیجات تازه، تولید بزاق را افزایش می دهند، و قهوه و چای شیرین نشده، و آدامس فاقد قند به شسته شدن ذرات غذا کمک می کنند.
• به فکر فلوراید تراپی باشید. دندانپزشک شما ممکن است فلوراید تراپی را به شما توصیه کند، مخصوصاً اگر از طریق آب آشامیدنی خود و منابع دیگر، به مقدار کافی فلوراید دریافت نمی کنید. علاوه بر این، اگر خطر پوسیدگی دندان شما بالا باشد، ممکن است استفاده از تری های سفارشی را توصیه کند که برای کاربرد فلوراید تجویزی روی دندان ها استفاده می شوند.
• در مورد درمان های آنتی باکتریال سؤال بپرسید. اگر شما خیلی زیاد مستعد پوسیدگی دندان هستید- برای مثال، به دلیل شرایط پزشکی- دندانپزشک شما ممکن است دهانشویه های آنتی باکتریال یا دیگر درمان ها را توصیه کند تا به از بین رفتن باکتری های مضر داخل دهان کمک کنند.
• درمان های ترکیبی. جویدن آدامس های حاوی زایلیتول در کنار مصرف فلوراید تجویزی، و دهانشویه های آنتی باکتریال می توانند به کاهش خطرات پوسیدگی های دندانی کمک کنند.

پوسیدگی و حفره های دندانی

تشخیص پوسیدگی دندان ها

دندانپزشک شما معمولاً با کمک روش های زیر می تواند به تشخیص پوسیدگی های دندانی کمک کند:

• پرسش در مورد درد و حساسیت دندان.
• معاینه دهان و دندان ها.
• پروب دندان ها با ابزارهای دندانپزشکی که برای چک کردن بافت های نرم استفاده می شوند.
• نگاه کردن به تصاویر ردیوگرافی بعه ایکس، که می توانند میزان پوسیدگی و حفره های دندانی را نشان دهند.

علاوه بر این، دندانپزشک شما قادر خواهد بود به شما بگوید کدام یک از سه نوع حفره دندانی- سطوح صاف و صیقلی، فرو رفتگی ها و شکاف ها، یا ریشه- را شما دارید.

درمان پوسیدگی دندان ها

چکاپ های منظم می توانند به شناسایی پوسیدگی ها و دیگر مشکلات دندانی کمک کنند، قبل از آنکه آنها منجر به بروز علائم مشکل آفرین و مشکلات جدی تر شوند. هر چه سریع تر به دنبال مراقبت باشید، احتمال اینکه بهتر بتوانید مراحل اولیه پوسیدگی دندان را معکوس کنید و از پیشرفت آن جلوگیری کنید بیشتر خواهد بود. اگر پوسیدگی دندان قبل از آنکه منجر به بروز درد شود درمان شود، احتمالاً نیاز به درمان های گسترده نخواهید داشت.

درمان پوسیدگی های دندانی به وخامت آنها و نیز موقعیت خاص آنها بستگی دارد. گزینه های درمان عبارتند از:

• فلوراید تراپی. اگر پوسیدگی دندانی شما به تازگی آغاز شده است، فلوراید تراپی می تواند به حفظ مینای دندان های شما کمک کند و گاهی اوقات می تواند در مراحل اولیه روند پیشرفت پوسیدگی ها را معکوس کند. فلوراید تراپی های حرفه ای بیشتر از مقدار فلورایدی که از شیر آب، و خمیر دندان ها یا دهانشویه های فلورایده دریافت می کنید، حاوی فلوراید هستند. فلوراید تراپی ممکن است به شکل ژل، مایع، فوم، یا وارنیش باشد که با فرچه روی دندان ها زده می شود یا داخل یک تری کوچک ریخته می شود و روی دندان ها قرار می گیرد.
• پر کردن دندان. پر کردن دندان، که ترمیم و احیاء دندان نیز نامیده می شود، اصلی ترین گزینه درمان هستند وقتی پوسیدگی بیشتر از مراحل اولیه پیشرفت کرده است. پر شدگی های دندان ها از مواد مختلفی ساخته شده اند، از جمله رزین کامپوزیت های همرنگ دندان ها، پرسلن، یا آمالگام های دندانی که ترکیبی از چند ماده است.
• روکش ها. برای پوسیدگی های گسترده یا دندان هایی که ضعیف شده اند، ممکن است روکش دندان نیاز داشته باشید- یک پوشش که به صورت سفارشی روی دندان قرار می گیرد و جایگزین کل تاج دندان طبیعی می شود. دندانپزشک شما همه قسمت های پوسیده و به اندازه کافی از بقیه دندان می تراشد تا مطمئن شود به درستی روی دندان قرار می گیرد و روکش های دندانی ممکن است از طلا، پرسلن بسیار مقاوم، رزین، ترکیب پرسلن و فلز یا مواد دیگر ساخته شوند.
• درمان ریشه. وقتی پوسیدگی به مواد داخلی دندان (پالپ) می رسد، ممکن است درمان ریشه نیاز داشته باشید. این یک درمان برای ترمیم و نجات دندانی است که به شدت آسیب دیده است یا عفونی شده است، به جای آنکه کشیده شود. پالپ بیمار دندان تخلیه می شود. گاهی اوقات دارو داخل کانال ریشه دندان قرار داده می شود تا هر گونه عفونتی پاکسازی شوند. سپس پالپ با یک ماده پر کننده جایگزین می شود.
• کشیدن دندان. برخی دندان ها آنقدر شدید پوسیده می شوند که نمی توانند احیاء شوند و باید کشیده شوند. اگر مجبور به کشیدن یک دندان شوید، ممکن است یک جای خالی به جا بماند که اجازه می دهد دندان های دیگر جابجا شوند. در صورت امکان، به فکر دریافت بریج یا ایمپلنت های دندانی برای جایگزینی دندان های از دست رفته باشید.