نهفتگی دندان

نهفتگی دندان به سادگی به این معنا است که “گیر” کرده است و نمی تواند بیرون بیاید. بیماران اغلب با مشکلات نهفتگی دندان مولر سوم (عقل) مواجه هستند. این دندان ها در پشت فک “گیر” می کنند و از میان یک دسته مشکلات دیگر، می توانند منجر به بروز عفونت دردناک شوند. از آنجا که به ندرت از نظر عملکردی به دندان های عقل نیاز است، آنها معمولاً اگر منشاء هر گونه مشکلی باشند کشیده می شوند. دندان های نیش فک بالا از نظر دچار نهفتگی شدن در رده دوم قرار دارند. دندان های نیش در قوس دندانی دندان های حیاتی هستند و در “بایت” شما نقش مهمی ایفا می کنند. دندان های نیش برای گاز زدن، دندان های بسیار قوی هستند و نسبت به همه دندان های انسان ها بلندترین ریشه ها را دارند. آنها به گونه ای طراحی شده اند که وقتی دو فک به یکدیگر نزدیک می شوند ابتدا آنها با یکدیگر تماس پیدا می کنند به گونه ای که بقیه دندان ها را به داخل بایت صحیح هدایت می کنند.

موقعیت دندان های نهفته

به طور عادی، دندان های نیش فک بالا آخرین دندان های جلوی دهان هستند که بیرون می آیند. آنها معمولاً حدود ۱۲ سالگی در جای خود قرار می گیرند و باعث می شوند هر گونه فضای باقی مانده بین دندان های جلوی فک بالا بسته شود و دندان ها به یکدیگر نزدیک شوند. در صورتی که یک دندان نیش نهفته شود، هر گونه تلاشی صورت می گیرد تا رویش آن در موقعیت صحیح خود داخل قوس دندانی ادامه پیدا کند. تکنیک هایی که برای کمک به رویش استفاده می شوند می توانند برای هر دندان نهفته ای در قوس دندانی بالا یا پایین بکار برده شوند، اما اکثرً آنها روی دندان های نیش فک بالا اعمال می شوند. ۶۰ درصد از این دندان های نیش نهفته در سمت پالاتال (کامی یا سقف دهان) قوس دندانی واقع شده اند. دندان های نیش باقی مانده داخل استخوان محافظت کننده یافت می شوند اما در موقعیتی بالاتر از ریشه های دندان های مجاور یا خارج از سمت خارجی قوس دندانی واقع شده اند.

نهفتگی دندان

انواع نهفتگی دندان

چهار نوع نهفتگی وجود دارد که عبارتند از نهفتگی افقی، نهفتگی عمودی، نهفتگی زاویه دار، و نهفتگی جزئی.

نهفتگی افقی: دردناک ترین نوع نهفتگی است که در آن دندان به صورت افقی، و کاملاً زیر لثه ها، رشد می کند. همانطور که از نام آن بر می آید، دندان به شکل افقی حرکت و رشد خواهد کرد و به دندان مجاور خود فشار وارد می کند. این نوع نهفتگی با تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس قابل شناسایی است  و به احتمال زیاد موجب آسیب به دندان های اطراف خواهد شد و اگر کشیده نشود منجر به بروز درد غیر قابل تحملی می شود. این کشیدن دندان باید تحت بی حسی وریدی یا بیهوشی عمومی انجام شود.

نهفتگی عمودی: این نوع نهفتگی زمانی اتفاق می افتد که دندان به صورت عمودی در حال رشد و رویش است اما ممکن است به دندان مجاور خود خیلی نزدیک باشد، به آن برخورد کند، یا از زیر به آن فشار وارد کند. این نوع نهفتگی به احتمال زیاد به طور طبیعی بیرون خواهد آمد و در اکثر موارد کشیدن آن نیاز به جراحی نخواهد داشت.

نهفتگی زاویه ای می تواند به دو شکل اتفاق بیفتد. نهفتگی دیستال که زمانی اتفاق می افتد که دندان رو به عقب دهان به صورت مورب قرار گرفته است . این نوع نهفتگی چندان شایع نیست و دندانپزشک یا جراح تشخیص خواهند داد آیا لازم است کشیده شود یا خیر. این تصمیم اساساً بر اساس زاویه رویش دندان خواهد بود و اینکه آیا دندان در نهایت داخل استخوان فک نهفته خواهد ماند یا خیر.

نهفتگی مزیال بر عکس نهفتگی دیستال است که در آن زاویه دندان رو به جلوی دهان است، و شایع ترین نوع نهفتگی است. نهفتگی مزیال عموماً به رویش جزئی دندان گفته می شود زیرا عقب دندان بیرون می آید و جلوی آن به دندان قدامی خود فشار وارد می کند. این عموماً تحت نظر قرار خواهد گرفت تا مشخص شود آیا کشیدن دندان لازم است یا خیر.

گرچه همه نهفتگی ها موجب بروز ناراحتی می شوند، اما همه انواع نهفتگی نیاز به جراحی فوری ندارند. توصیه می کنیم صبر نکنید تا زمانی که درد خیلی شدید شود که جراحی فوری تنها گزینه ممکن باشد. هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید.

نهفتگی دندان

شناسایی زود هنگام دندان های نیش نهفته کلید اصلی برای درمان موفق است.

هر چه سن بیمار بالاتر باشد، بیشتر احتمال دارد که یک دندان نیش نهفته با نیروی طبیعی به تنهایی بیرون نیاید، حتی اگر فضا برای قرار گیری دندان ها داخل قوس دندانی فراهم باشد. انجمن ارتودنتیست های آمریکا توصیه می کند که یک تصویر رادیوگرافی پانورامیک با اشعه ایکس، همراه با یک معاینه دندانپزشکی، برای تمام بیماران دندانپزشکی حدود سن هفت سالگی انجام شود تا دندان ها شمارش شوند و مشخص شود آیا مشکلی برای رویش دندان های دائمی وجود دارد یا خیر. مهم است مشخص شود آیا همه دندان های دائمی حضور دارند یا برخی از آنها وجود ندارد. آیا هیچ دندان اضافی یا زائده غیر معمولی وجود دارد که مسیر رویش دندان های نیش را مسدود کند؟ آیا هیچ فشردگی و نامرتبی شدید یا کمبود فضایی وجود دارد که منجر به بروز مشکلات رویش دندان های نیش شود؟ این معاینه معمولاً توسط دندانپزشک عمومی انجام می شود که در صورت شناسایی هر گونه مشکلی شما را به ارتودنتیست ارجاع خواهد داد. درمان چنین مشکلی ممکن است شامل استفاده از بریس های ارتودنسی برای باز کردن فضا به منظور رویش صحیح دندان های دائمی باشد.

علاوه بر این، درمان ممکن است نیازمند ارجاع به یک جراح دهان برای کشیدن دندان نیشی باشد که بیش از حد باقی مانده است و/ یا دندان های دائمی منتخبی که مسیر رویش دندان های نیش که بسیار مهم هستند را مسدود کرده اند. بعلاوه، لازم خواهد بود جراح دهان و دندان هر گونه دندان اضافی یا زائده ای که رویش هر گونه دندان دائمی را مسدود کرده است را بردارد. در صورتی که مسیر رویش پاکسازی شود و فضا تا سن ۱۱ تا ۱۲ سال باز شود، احتمال اینکه دندان نیش نهفته تنها با کمک طبیعت رشد کند زیاد خواهد بود. اگر اجازه داده شود دندان نیش خیلی زیاد رشد کند (سن ۱۳ تا ۱۴ سال)، دندان نیش نهفته، حتی اگر فضا برای رویش آن باز شود، به صورت خود به خود بیرون نخواهد آمد.در صورتی که بیمار خیلی مسن باشد (بالای ۴۰ سال)، احتمال جوش خوردن دندان در جای خود بیشتر خواهد بود. در این موارد، دندان علیرغم همه تلاش های متخصص ارتودنسی و جراح دندان برای رویش آن در جای خود، از جا در نخواهد آمد. متأسفانه، تنها گزینه در این مرحله کشیدن دندان نهفته و فکر کردن به یک درمان برای جایگزینی آن داخل قوس دندانی (روکش روی ایمپلنت دندانی یا بریج ثابت) است.

نهفتگی دندان

چه اتفاقی می افتد اگر دندان نیش وقتی فضای مناسب فراهم است بیرون نیاید؟

در مواردی که دندان های نیش به صورت خود به خود بیرون نیایند، ارتودنتیست و جراح دهان با یکدیگر همکاری می کنند تا این دندان های نیش بیرون نیامده رشد کنند. هر مورد باید بر اساس فردی ارزیابی شود، اما درمان معمولاً شامل تلاشی مرکب بین ارتودنتیست و جراح دهان خواهد بود. رایج ترین روند درمان عبارت است از مراجعه به ارتودنتیست برای جایگذاری براکت ها روی دندان ها (حداقل قوس دندانی بالا). فضایی باز خواهد شد تا جای کافی برای جابجایی دندان های نهفته به داخل جای درست خود داخل قوس دندانی فراهم شود.

در صورتی که دندان نیش شیری قبلاً نیفتاده باشد، معمولاً در جای خود حفظ می شود تا زمانی که فضای کافی برای دندان نیش دائمی آماده باشد. وقتی جای کافی آماده شد، ارتودنتیست بیمار را به جراح دهان و دندان ارجاع خواهد داد تا جراحی اکسپوز (برداشتن بافت روی دندان برای قابل مشاهده شدن آن) را روی دندان نیش نهفته انجام دهد و به آن براکت بچسباند.

در یک فرایند جراحی ساده که در مطب جراح انجام می شود، لثه روی دندان نهفته برداشته خواهد شد تا دندان پنهان زیر آن قابل مشاهده شود. در صورت وجود یک دندان شیری، ممکن است به طور همزمان آن نیز کشیده شود. وقتی پوشش دندان برداشته و دندان قابل مشاهده شد، ممکن است ارتودنتیست یا جراح براکت ارتودنسی به دندان آشکار شده بچسباند. یک زنجیر طلای مینیاتوری به براکت متصل خواهد شد. جراح دهان زنجیر را به سمت سیم کمانی ارتودنسی هدایت خواهد کرد، جایی که به طور موقت به آنجا متصل خواهد شد.

گاهی اوقات، جراح دندان نهفته آشکار شده را با بخیه زدن لثه بالای دندان، آن را کاملاً بدون پوشش رها خواهد کرد یا پنجره ای داخل لثه ای که دندان را پوشش می دهد ایجاد خواهد کرد (در موارد منتخب که در سقف دهان واقع شده اند). در اکثر مواقع، لثه به جای اصلی خود باز گردانده خواهد شد و بخیه زده خواهد شد، در حالی که تنها یک زنجیر و یک حفره کوچک داخل لثه قابل مشاهده باقی خواهد ماند.

مدت کوتاهی پس از جراحی، بیمار مجدداً به ارتودنتیست مراجعه خواهد کرد. در صورتی که براکت جایگذاری شود، یک رابر بند به چین (زنجیر) متصل خواهد شد تا فشار بیرون آورنده سبکی به دندان نهفته وارد شود. اگر هیچ براکتی کار گذاشته نشود، ارتودنتیست پیگیر رویش خود به خود دندان خواهد بود. این فرایند جابجایی دندان به محل درست خود داخل قوس دندانی را آغاز خواهد کرد. این کاملاً با دقت تحت کنترل است، روند آرامی که ممکن است تکمیل آن تا یک سال طول بکشد. وقتی دندان به محل نهایی خود داخل قوس دندانی جابجا شد، لثه های اطراف آن مورد بررسی قرار خواهند گرفت تا اطمینان حاصل شود که به اندازه کافی قوی و سالم است تا یک عمر در برابر جویدن و مسواک زدن دوام بیاورد. در برخی مواقع، مخصوصاً وقتی دندان فاصله زیادی جابجا شده است، ممکن است چند “جراحی لثه” جزئی لازم باشد تا مقداری بافت لثه روی دندان جابجا شده قرار بگیرد تا در طول عملکردهای طبیعی خود سالم باقی بماند. اگر این شرایط برای شما نیز پیش آمده باشد، دندانپزشک یا ارتودنتیست این موقعیت را برای شما توضیح خواهند داد.

کاربرد بریس های ارتودنسی برای دندان نیش نهفته

این اصول اساسی می توانند برای اعمال روی هر دندان نهفته ای داخل دهان اتخاذ شوند. نهفتگی هر دو دندان نیش ماگزیلاری شایع است. در این موارد، فضای داخل قوس دندانی در هر دو طرف به طور همزمان آماده خواهد شد. وقتی ارتودنتیست آماده است، جراح هر دو دندان را در یک جلسه اکسپوز خواهد کرد و روی آنها براکت خواهد چسباند. از آنجا که دندان های قدامی (دندان های پیشین و نیش ها) و دندان های پرمولر کوچک هستند و یک ریشه دارند، اگر نهفته باشند، رویش آنها راحت تر از دندان های مولر خلفی است. دندان های مولر دندان های بزرگتری هستند و چند ریشه دارند که باعث می شود جابجایی آنها دشوارتر شود. مانورهای ارتودنتیک مورد نیاز برای دستکاری دندان های مولر نهفته، به دلیل محل آنها در عقب قوس دندانی، می تواند پیچیده تر باشد.

نهفتگی دندان

جراحی اکسپوز دندان نهفته و قرار دادن براکت روی آن

جراحی برای اکسپوز دندان نهفته و چسباندن براکت روی آن فرایند جراحی بسیار ساده ای است که در مطب جراح انجام می شود. برای اکثر بیماران، این فرایند تحت آرام بخش های وریدی انجام می شود.

پس از جراحی می توانید انتظار مقدار محدودی خونریزی از محل جراحی را داشته باشید. گرچه ممکن است پس از جراحی در محل جراحی مقداری ناراحتی وجود داشته باشد، اما برای بسیاری از افراد، تیلنول یا ادویل برای کنترل دردی که دارند کفایت خواهد کرد. به دلیل بالا نگه داشتن لب برای مشاهده محل جراحی، ممکن است مقداری تورم وجود داشته باشد؛ که با گذاشتن کیسه یخ روی لب روی محل جراحی می تواند کاهش پیدا کند. توصیه می شود از خوردن غذاهای تیز مانند کراکرها و چیپس ها خودداری کنید زیرا آنها محل جراحی را آزرده خواهند کرد. پزشک پس از جراحی شما را معاینه خواهد کرد تا روند بهبودی را مورد بررسی قرار دهد و مطمئن شود بهداشت دهانی را به خوبی رعایت می کنید.