علل بروز آفت های دهانی و نحوه درمان آنها

زخم های دهان- که تحت عنوان آفت های دهان یا استوماتیت آفتی نیز شناخته می شوند- عموماً ضایعات کوچک و دردناکی داخل دهان یا در پایه لثه شما هستند. آنها می توانند غذا خوردن، نوشیدن، و حرف زدن را ناراحت کننده کنند.

زنان، نوجوانان، و افرادی که سابقه خانوادگی آفت های دهان را دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آفت های دهانی هستند.

آفت های دهانی واگیردار نیستند و معمولاً ظرف یک تا دو هفته از بین می روند. با این حال، اگر شما آفت دهانی بگیرید که بزرگ تر است یا به شدت دردناک است، یا اگر برای مدت زمان طولانی بدون بهبود دوام داشته باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

چه عواملی موجب بروز آفت های دهانی می شوند؟

هیچ علت مشخصی برای بروز آفت های دهان وجود ندارد. با این حال، برخی عوامل و محرک های خاص شناسایی شده اند، که عبارتند از:

• زخم های جزئی دهان ناشی از اقدامات دندانپزشکی، محکم مسواک زدن، حوادث ورزشی، یا گاز گرفتن تصادفی بافت نرم داخل دهان.
• خمیر دندان ها و دهانشویه هایی که حاوی سدیم لوریل سولفات هستند.
• حساسیت غذایی به خوراکی های اسیدی مانند توت فرنگی ها، مرکبات، آناناس، و دیگر غذاهای محرک مانند شکلات و قهوه.
• کمبود ویتامین های ضروری، مخصوصاً B-12، روی، فولات، و آهن.
• واکنش های آلرژیک به باکتری های دهانی.
• بریس های ارتودنسی.
• تغییرات هورمونی در طول دوره های قائدگی.
• استرس های عاطفی یا کمبود خواب.
• عفونت های باکتریایی، ویروسی، یا قارچی.

آفت های دهانی بعلاوه ممکن است علامت و نشانه شرایطی باشند که جدی تر هستند و نیاز به درمان دارویی دارند، مانند:

• بیماری سلیاک (شرایطی که در آن بدن قادر به تحمل گلوتن نمی باشد).
• بیماری التهابی روده.
• یک اختلال جدی پوستی به نام پمفیگوس.
• دیابت.
• بیماری بهجت (شرایطی که باعث بروز التهاب در سراسر بدن می شود).
• نقص سیستم ایمنی بدن که باعث می شود بدن به جای ویروس ها و باکتری ها به سلول های سالم خود حمله کند (بیماری خود ایمنی).
• کم خونی.
• HIV/ ایدز.
• یا در موارد نادر، سرطان دهان یا سرطان خون.

آفت های دهانی

انواع آفت های دهانی

همه آفت های دهان شبیه یکدیگر نیستند. آفت های دهانی می توانند به سه دسته تقسیم شوند: کوچک، بزرگ، و هرپتی فرم.

کوچک

آفت های دهانی کوچک گرچه دردناک هستند، اما اغلب ظرف مدت دو هفته پس از آغاز، به طور کامل بهبود پیدا می کنند. اندازه آفت های دهانی کوچک متفاوت است اما عموماً زیر ۳/۱ اینچ تا ۲/۱ اینچ باقی می مانند. آفت های دهانی کوچک ممکن است تحت عنوان آفت های دهانی “ساده” نیز شناخته می شوند. بروز نسبی این نوع زخم ها ۸۰% است.

بزرگ

آفت های دهانی که با زخم های بزرگ تر از قطر ۳/۱ اینچ تا ۲/۱ اینچ ظاهر می شوند، معمولاً بیشتر از ۲ هفته دوام دارند، و ظاهری غیر عادی و حاشیه های عجیب دارند. به ندرت، این نوع آفت ها ممکن است از خود اسکار به جای بگذارند.

آفت های دهانی بزرگ در افرادی شایع هستند که به دلیل شیمی درمانی یا بیماری هایی مانند HIV/ ایدز مشکل سرکوب سیستم ایمنی بدن را دارند. آفت های بزرگ ممکن است تحت عنوان آفت های “پیچیده” نیز شناخته شوند. این نوع آفت ها ۱۵ % آفت های دهانی را شامل می شوند.

آفت های هرپتی فرم

آفت های هرپتی فرم آفت هایی هستند که از یک دسته یا چندین (و اغلب ده ها) ضایعه ریز تشکیل می شوند که ظاهراً یک زخم بزرگتر را تشکیل می دهند. این نوع آفت ها ممکن است یک هفته تا یک ماه طول بکشند. این نوع آفت ها ۵% از آفت ها را تشکیل می دهند.

آفت های دهانی

چه علائم و نشانه هایی با آفت های دهان همراه هستند؟

آفت های دهانی، داخل دهان و به صورت زخم های گرد یا بیضی شکل و عموماً با حاشیه قرمز، و مرکز زرد، خاکستری، یا سفید رنگ ظاهر می شوند.

آفت های دهان عموماً در این مکان ها بروز پیدا می کنند:

• روی سطوح زبان و نوک زبان.
• زیر زبان، روی سقف دهان.
• داخل گونه ها و لب ها.
• روی بافت لثه ها.

یک تا دو روز قبل از ظاهر شدن قابل مشاهده آفت های دهانی، یک حس سوزش یا گزگز ممکن است در منطقه ای از دهان وجود داشته باشد که ضایعات در حال گسترش می باشند. به ندرت، ممکن است تب خفیفی هنگام آغاز آفت دهان وجود داشته باشد. آفت های دهانی ممکن است نسبتاً دردناک باشند، مخصوصاً هنگام غذا خوردن، نوشیدن، و حرف زدن.

آفت های دهان معمولاً جدی نیستند، اما در صورتی که با این علائم مواجه شوید باید به پزشک مراجعه کنید:

• زخم های داخل دهان که به صورت غیر عادی بزرگ هستند.
• زخم هایی که گسترش پیدا می کنند.
• بروز زخم های جدید داخل دهان قبل از بهبود زخم های قدیمی.
• زخم هایی که بیشتر از سه هفته دوام داشته باشند.
• زخم هایی که بدون درد هستند.
• زخم های دهانی که تا لب ها امتداد پیدا کنند.
• وجود درد شدید علیرغم پرهیز از غذاهای محرک و دریافت داروهای OTC.
• مشکل در نوشیدن مایعات به مقدار کافی.
• دردی که نتواند با داروهای OTC یا داروهای طبیعی کنترل شود.
• مشکلات وخیم هنگام غذا خوردن و نوشیدن.
• تب بالا یا اسهال هنگام ظاهر شدن آفت های دهانی.

حملات وخیم آفت های دهان نیز ممکن است موجب بروز تب، خستگی، و تورم غدد لنفاوی شوند.

علل بروز آفت های دهان کدامند؟

گرچه ما علت دقیق بروز آفت های دهان را نمی دانیم، اما عوامل متعددی شناسایی شده اند. همه اشکال تروما به دهان، از حوادث ورزشی گرفته تا خوردن غذاهای داغ، و حتی برخی مواد موجود در خمیر دندان ها ممکن است موجب بروز آفت های دهان شوند. آفت دهان در افرادی شایع تر است که کمبود ویتامین خاصی دارند یا افرادی که سیستم ایمنی سرکوب شده دارند.

آفت های دهان چگونه شناسایی می شوند؟

دندانپزشک شما قادر به شناسایی زخم های دهانی از طریق معاینات چشمی خواهد بود. در صورتی که مدام با زخم های تکرار شونده دهانی مواجه هستید، احتمالاً باید برای دیگر شرایط پزشکی آزمایش شوید.

آفت چه تفاوت هایی با تبخال دارد؟

آفت Canker Sore و تبخال Cold Sore یکی نیستند. تبخال ها که  fever blisters یا هرپس سیمپلکس نوع ۱ نیز نامیده می شوند، گروهی از تاول های دردناک و پر از مایع هستند. برخلاف آفت ها، تبخال ها بوسیله نوعی ویروس بوجود می آیند، و فوق العاده واگیردار هستند. بعلاوه، تبخال ها عموماً خارج دهان- و معمولاً زیر بینی، اطراف لب ها، یا زیر چانه- ظاهر می شوند اما آفت ها داخل دهان ظاهر می شوند.

آفت های دهانی

از چه روش هایی می توان آفت های دهان را درمان کرد؟

اکثر آفت های دهان نیازی به درمان ندارند زیرا در ناشی از آنها ظرف چند روز بهبود پیدا خواهد کرد، و زخم ها معمولاً بدون هیچ درمانی ظرف حدود یک یا دو هفته بهبود پیدا می کنند. با این حال، اگر شما اغلب با آنها مواجه هستید، یا بزرگ، با دوام، یا به شدت دردناک هستند، درمان های متعددی می توانند درد و زمان بهبود را کاهش دهند، که عبارتند از:

• استفاده از محصولات OTC بنزوکائین (بی حس کننده موضعی) مانند اوراژل Orajel یا آنبسول Anbesol و نیز مسکن های موضعی مانند لیدوکائین به منظور کاهش درد. Aphthasol نوعی پماد تجویزی است که به عنوان “خمیر دهانی” توصیف می شود، ممکن است بتواند درد و زمان بهبود را کاهش دهد.
• استفاده از دهانشویه ای که حاوی استروئید است برای کاهش درد و تورم، که پزشک معمولاً آنها را تجویز می کند.
• استفاده از خمیرهای موضعی.
• پزشکان معمولاً داروهای موضعی حاوی نوعی استروئید را برای کاهش التهاب تجویز می کنند.
• داروهای خوراکی مانند داروی زخم سوکرالفات (Carafat) و داروی نقرس کلشی سین (Mitigare) نیز می توانند آفت های دهان را درمان کنند، یا ممکن است پزشک برای شما قرص های استروئیدی تجویز کند.
• در صورتی که کمبود مواد مغذی موجب بروز آفت های دهان شده باشد، مصرف مکمل های تغذیه ای مانند اسید فولیک، ویتامین B-6، ویتامین B-12، و روی می تواند به درمان آنهاکمک کند.
• لیزرهای دندانپزشکی می توانند بلافاصله به شما کمک کنند تا احساس بهتری داشته باشید. همچنان پزشک می تواند زخم ها را با مواد شیمیایی مانند دباکترول یا نیترات نقره کوتر (سوزاندن یا داغ کردن) کند.
• امتحان کردن راهکارهای طبیعی مانند چای بابونه، اکیناسه، مرم، و ریشه شیرین بیان.

آفت های دهانی

راهکارهای خانگی برای تسریع روند بهبود که به شما کمک می کنند احساس بهتری داشته باشید عبارتند از:

• قرار دادن چای کیسه ای خیسانده شده روی آفت دهان.
• قرار دادن یخ روی آفت دهان.
• استفاده از دهانشویه آب ولرم و نمک و جوش شیرین.
• قرار دادن شیر منیزیا با استفاده از یک سواب پنبه روی آفت دهان.
• پوشاندن آفت دهان با خمیر تهیه شده از جوش شیرین و آب.
• ژل ها، کرم ها، خمیرها، و مایعات دارویی که روی آفت قرار داده می شوند.

در صورتی که آفت ها نیاز به درمان داشته باشند، آنها به همین راهکارهای ساده خانگی نیز پاسخ می دهند. در صورت وخیم بودن وضعیت آفت ها، ممکن است درمان دارویی نیاز باشد. در صورتی که آفت تکرار شونده دارید و یا آفتی دارید که پس از ۱۴ روز بهبود پیدا نمی کند، توصیه می شود به دندانپزشک مراجعه کنید.

روش هایی برای پیشگیری از بروز آفت های دهانی

یکی از بهترین روش ها برای پیشگیری از بروز آفت های دهانی درمان شرایط زمینه ای آنها است. مهم تر از همه اینکه، ترمیم دنچر یا پروتزهای مصنوعی یا ترمیم دندان شکسته است. در صورتی که محرک اصلی غذاهای داغ و پر ادویه هستند، یا حتی گلوتن موجود در غذای شما، اگر مبتلا به بیماری سلیاک هستید، تغییرات در رژیم غذایی می تواند کمک کننده باشد. پرهیز از خوراکی هایی مانند آناناس، گریپ فروت، پرتقال، یا لیمو، همینطور آجبل ها، و چیپس نیز مؤثر هستند. در عوض غلات سبوس دار و میوه ها و سبزیجات قلیایی (غیر اسیدی) را انتخاب کنید. یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید و روزانه یک مولتی ویتامین مصرف کنید.

سعی کنید از حرف زدن حین جویدن غذا خودداری کنید تا از گاز گرفتن تصادفی بافت داخل دهان خودداری کنید. از جویدن آدامس خودداری کنید. کاهش استرس و حفظ بهداشت مناسب و صحیح دهانی با استفاده روزانه از نخ دندان و مسواک زدن پس از وعده های غذایی نیز می تواند کمک کننده باشد. در نهایت، به مقدار کافی بخوابید و استراحت کنید. این نه تنها از بروز آفت های دهان، بلکه بسیاری از بیماری های دیگر جلوگیری می کند.

برخی افراد متوجه شده اند پرهیز از استفاده از مسواک های دارای فرچه های سفت و دهانشویه های حاوی سدیم لوریل سولفات نیز کمک کننده است.

در مواقعی که به نظر می رسد در برخی افراد استرس محرک بروز آفت های دهانی باشد، حتی تکنیک های مدیریت استرس نیز ممکن است مفید و کمک کننده باشند. برخی از علل احتمالی اجتناب ناپذیر هستند، اما در صورتی که بروز مکرر آفت های دهانی مرتبط با شرایط پزشکی خاص را تجربه می کنید، ممکن است لازم باشد با پزشک خود گفتگو کنید.